12/07/2006 Μνημες: Κυριακη Μητσικογλου Αφηγηση: Κουλα Καδογλου

Η Κυριακη Μητσικογλου, γυναικα του Τρυφωνα Μητσικογλου, το γενος Εφραιμιδη (Λαθος: θα πρεπει να ειναι Κοτσαγκελινογλου), ηταν απο το Τοχου(ρ)λαρ της Παφρας, εξ' ου και η προσωνυμια του Παρασκευα και των παιδιων του, σαν Τοχουρλανταν και οπως λεει και ο Κυριακος Κυριακιδης χαρακτηριστικο τους ειναι η μικρη μυτη που κατεβαινει προς τα κατω (γαμψη).

Η Σεβαστεια Τουλουμτζιδη, ηταν ανηψια της Κυριακης Μητσικογλου. Η Κυριακη Μητσικογλου και η μανα της Σεβαστειας ηταν αδελφες (Λαθος: ο πατερας της Σεβαστειας, Αναστασης ηταν αδελφος των Σαββα και Τρυφωνα Μητσικογλου: βλ. Μαρικα Γερμανιδου, 19/07/2006) απο το Τοχουρλαρ. Η Σεβαστη παντρευτηκε τον Χαραλαμπο Τουλουμτζιδη απο το Τοχουρλαρ της Παφρας, που αργοτερα εγκατασταθηκε στο Μαργαριτι της Ξανθης και μετα στην Χρυσουπολη Καβαλας. Τα παιδια τους ειναι ο Στελιος Τουλουμτζιδης και η Μαρικα Τουλουμτζιδη η Γερμανιδου.

Η Κυριακη Μητσικογλου ειχε ακομη ενα αδερφο, καθοσον οπως αναφερει η Κουλα Καδογλου, στο Λυκοδρομι (Κουρντογαν) της Ξανθης εμενε ο Εφραιμ Εφραιμιδης, που με τους μπαμπαδες μας (Παρασκευα Κυριακιδη και Ιορδανη Μητσικογλου) ηταν πρωτα ξαδελφια. Δηλαδη ο πατερας του Εφραιμ Εφραιμιδη ηταν αδελφος της Κυριακης Μητσικογλου (Λαθος: το ονομα Εφραιμιδης το υιοθετησαν οντας στην Ελλαδα: Κηριλιδης ηταν το ονομα που ειχαν στην Μικρα Ασια: βλ. Θοδωρος Εφραιμιδης) και θα πρεπει να προερχονταν απο το Τοχουρλαρ της Παφρας. Ο Εφραιμ εζησε μεχρι εκατο χρονια και επεζησε απο τα δυο αγορια του και το ενα κοριτσι του, που ζουν στην Ξανθη. Το ενα απο τα αγορια ειναι ο Θεοδωρος Εφραιμιδης. Η Κουλα Καδογλου εχει πολυ καλες εντυπωσεις, οταν τον επισκεφτηκε και εμεινε στο σπιτι του για 15 μερες, απο την φιλοξενια του.

Ο Σαββας Μητσικογλου ειχε εφτα παιδια (η οκτω) και οχι μονο δυο. Αυτα ητανε, εκτος απο τον Ιορδανη και την Σοφια, ο Κυριακος για τον οποιον η Σοφια εδωσε το ονομα στον βαπτισιμιο της Κυριακο Κυριακιδη, η Κυριακη, ο Θοδωρος που ηταν ο πιο μικρος, ο Αφεντος και ενας αλλος γιος που η Κουλα Καδογλου δεν θυμαται. Απο ολα αυτα τα παιδια μονο η Σοφια και ο Ιορδανης επεζησαν. Η Σοφια, που ηταν μεγαλυτερη, ηταν εκεινη που, οταν ηταν η ιδια 16 χρονων εντυσε με κοριτιστικα (και οχι παπαδιστικα) τον Ιορδανη (και οχι τον Παρασκευα) οταν ηταν 6 με 8 χρονων και τον εχωσε στο χωραφι με τις κολοκυθιες για να ξεφυγη απο τους Τουρκους, κατα πασα πιθανοτητα στην Παφρα. Ο Ιορδανης μολις εφυγαν οι Τουρκοι και ξεφυγε τον κινδυνο τον πηραν η πηγε απο μονος του με τους ανταρτες στα βουνα. Οταν ο Σαββας Μητσικογλου εκρυψε την Σοφια στο παταρι της Τουρκαλας εδωσε μια φουχτα λιρες για να γινη αυτο.

Ο Ομηρος Μητσικογλου και ο Καλλινικος Μητσικογλου ηταν αδερφια και ανηψιοι των Τρυφωνα και Σαββα Μητσικογλου. Το ονομα του πατερα τους, (Ενημερωση:Το ονομα του ειναι Λαζαρος) αν και ουτε ο Κυριακος Κυριακιδης η η Κουλα Καδογλου δεν ξερουν, θα πρεπει να ξερουν η Σοφικα η ο Λαζαρος Μητσικογλου, παιδια του Καλλινικου Μητσικογλου που εκανε με την Σαββατου Σταμπολιδου. Συνολικα ειχαν τρια αγορια και δυο κοριτσια. Η Σοφικα, το ενα απο τα κοριτσια, μενει στην Χρυσουπολη κα εχει μια κορη την Αλεξανδρα.

Η Σοφια Μητσικογλου παντρευτηκε τον Γιαννη Παναγιωτιδη, αλλα δεν εκαναν παιδια.

(Σημειωση: Ο Σαββας, ο Τρυφωνας, ο Λαζαρος και ο Αναστασης Μητσικογλου ηταν τα τεσσερα αδελφια που ζουσαν με τις οικογενειες τους στην Παφρα και στα γυρω χωρια πριν απο τους διωγμους απο τους Τουρκους γυρω στα 1920).

12/07/2006 Μνημες: Διαφορες Αφηγηση:Ευθυμια Κυριακιδου

Η ιστορια που διηγηθηκε η Ευθυμια Κυριακιδου, αφορα μια γυναικα απο την Δραμα που καταγονταν απο ενα χωριο της Σαμψουντας. Πριν να φυγουν με την ανταλλαγη, εθαψαν κατω απο ενα φουρνο εξω απο το σπιτι ενα ντενεκε λιρες. Πηγαν απο την Δραμα στην Τουρκια με σκοπο να παρουν τις λιρες. Στο σπιτι αυτο εμενε τωρα ενας Τουρκος χωροφυλακας. Η γυναικα πηγε στο σπιτι, μιλησανε με τον χωροφυλακα, του ειπε οτι αυτο ηταν το σπιτι της και οπως επισης οτι εχασε τον γιο της που τοτε θα ηταν 5-6 χρονων, εμπιστευθηκε τον χωροφυλακα και μαζι εσκαψαν και εβγαλαν τις λιρες κρυφα απο τους γειτονες τους. Πηραν μισα-μισα. Ο χωροφυλακας καταλαβαινοντας οτι η γυναικα δεν θα μπορουσε να περαση τις λιρες μονη της, απο την Τουρκια στην Ελλαδα:
"Εσενα θα σε κοιταξουν, θα σε ψαξουν",
την συνοδεψε μεχρι τα συνορα, μεχρις οτου ηταν σιγουρος οτι θα περνουσε με ασφαλεια απεναντι. Σε ενα γραμμα που της εστειλε μετα της γραφει:
"Εισαι η μανα μου."
Και η Σοφια, η γυναικα του Ανεστη Λαυρανου, αφησε δυο αδελφια πισω στην Τουρκια. Κατορθωσαν να τους βρουν με τον Ερυθρο Σταυρο, στην Σαμψουντα. Βρηκε την αδελφη της η οποια ηρθε και στην Χρυσουπολη με βρακια σαν μουσουλμανα. Ειχανε τουρκεψει. Και η Παρασκευουλα του Λευτερ' Νταη, ο θειος και η θεια της που ειχαν μεινει εκει, τους βρηκε και πηγε εκει να τους δει και τους βρηκε με βρακες. Ενας ξεναγος, που επισης ειχε τουρκεψει, ελεγε οτι πηγαιναν κρυφα στις εκκλησιες και παντρευονταν την νυχτα.

Αναφορα: Βιβλιο Κυνηγοπουλου

Στηνπεριοχη της Παφρας υπηρχαν 142 χωρια, στα 1780 - 1880. Στα χωρια αυτα περιλαμβανονταν και το Καραπουναρ (μαυρο πηγαδι) με 650 κατοικους, η Ονμασα η Οντμασα με 120 κατοικους και το Τοχουρλαρ με 310 κατοικους. Το Καραπουναρ αναφερει η Ευθυμια Κυριακιδου σαν τοπο διαμονης του Τρυφωνα και της Κυριακης Μητσικογλου, γονιων του Παρασκευα Κυριακιδη, ενω η Οντμασα αναφερεται απο την Μαρικα Τερζογλου. Το Επιεν που αναφερει η Κουλα Καδογλου, ειναι η περιοχη Νεπιεν, ονομασια σε αντιστοιχια με την οροσειρα Νεπιεν Νταγ που δεσποζει στην περιοχη αυτη της Παφρας.

10/07/2006 Μνημες: Σεβαστη Τουλουμτσιδου Αφηγηση: Ευθυμια Κυριακιδου, Κυριακος Κυριακιδης

Ο Στελιος και η Μαρικα Τουλουμτζιδη ειναι απογονοι της Σεβαστης Τουλουμτζιδη και μεναν στο Μαργαρη η Μαργαριτι της Ξανθης. Στην πατριδα ητανε μαζι με τον Παρασκευα εφτα χρονια στα βουνα και τρωγαν κρεατα. Ηταν μαζι αγαπημενοι σαν αδελφια. Δεν ειχαν οπλα, ηταν οι οπλαρχηγοι που κανανε μπασκιν, αποκλεισμο ενος χωριου, ηταν μεγαλο ασκερι, εκαναν πλιατσικο στους Τουρκους χωριατες, επαιρναν τα τροφιμα και πηγαιναν πισω στα βουνα. Σκοτωναν αδεσποτα ζωα, και τα τεμαχιζαν μαζι με το δερμα. Το δερμα το χρησιμοποιουσαν για να φτιαχνουν τσαρουχια και το κρεας το βαζαν πανω στη θρακα μεχρι που μονο να μαραινονταν, με το αιμα ακομη να σταζη, το 'τρωγαν και ηταν και πολυ πιο νοστιμο. Το βαζαν απο την μια πλευρα στη θρακα με τα καρβουνα μεχρι να μαραθη λιγο, το γυριζαν απο την αλλη, μαραινονταν και αυτη η πλευρα και το 'τρωγαν. Ηταν πολυ ζουμερο απο το αιμα, ακομα σχεδον νωπο. Το δερμα απο τα ζωα που σκοτωναν, το χρησιμοποιουσαν επισης, μετα απο επεξεργασια, για να φτιαχνουν τις στεγες στα τσαντηρια, καθως ηταν αδιαβροχο.

Ενα μερος που κατελυαν, ηταν σε ρεματιες αναμεσα σε βουνα, υψωματα η λοφους. Καμουφλαριζαν την εισοδο της ρεματιας με αυτοσχεδια πορτα απο κλαδια δεντρων και εκει μεσα εφτιαχναν τα καταλυμματα τους. Απο την αλλη μερια της ρεματιας, ετσι οπως ηταν καλυμμενη, δυσκολα καποιος θα επαιρνε χαμπαρι τον καταυλισμο τους.
Ενας απο τους οπλαρχηγους των Ποντιων που ζουσαν στα βουνα, ηταν και ο Αντων Τσαους, που η φημη του τον ειχε αναγαγει σε θρυλο. Ιστοριες οπως, τα βολια δεν τον πιανανε, λοξευαν πορεια για να μην τον χτυπησουν, και οτι ηταν αξεπεραστος στο σημαδι, το οτι εβαζε στο σημαδι, με μια μπαμ και κατω. Τον εφαγαν μπαμπεσικα, καθως τον προδωσαν οι δικοι του.

Υπηρχε και Αντων Τσαους ανταρτης στα βουνα Δραμας - Καβαλας κατα την κατοχη, στον Β' Παγκοσμιο πολεμο. Ητανε βαφτισιμιος του Αντων Τσαους της Παφρας. Ακομα κατα την διαρκεια της κατοχης απο τους Βουλγαρους, σκοτωσε την γυναικα του και για να αποφυγη τις επιπτωσεις, βγηκε στα βουνα και αρχισε μια ανταρτικη ομαδα που αποτελουνταν απο Παφραιους. Ειχε ξεκινησει απο το Δοξατο της Δραμας. Πανω στα βουνα ομως, δεν ηταν μονο εναντια στους Βουλγαρους αλλα και εναντια στους Ελασιτες, αριστερους ανταρτες, σε μια μαχη, οπου ο Κυριακος Κυριακιδης θυμαται, στον Διποταμο Καβαλας. Ο Αντων Τσαους της Δραμας χρηματοδοτουνταν απο εναν Εγγλεζο, που οπως ελεγαν ειχε μαζι του ενα βαρελακι χρυσες λιρες. Ο Αντων Τσαους, Αντωνης Φωστηριδης, εγινε αργοτερα μετα τον πολεμο, και βουλευτης με τον Κωστα Καραμανλη. Ο ιδιος ηταν αγραμματος, οπως ελεγαν σε μια ομιλια του ανεφερε χαρακτηριστικα οτι "Τωρα θα σας μιληση και ο πισινος μου."

Οι Παφραιοι, οπως λεει ο Κυριακος Κυριακιδης, ητανε καλοι πολεμιστες, δεν κανανε πισω με τιποτα. Στη μαχη, μπορει και να θυσιαστουνε. Το ιδιο ειναι και οι Καβζαληδες, απο την Καβζα της Μικρας Ασιας. Αν πηγαινες σε ενα Παφραιϊκο σπιτι, η πρωτη τους φροντιδα ειναι να σου κανουν τραπεζι, να σε φιλεψουν. Ειναι φιλοξενοι και ευαισθητοι αλλα και μπορει να γινουν και τσιγγουνηδες, φιλοχρηματοι η οικονομοι, οπως το παρει κανεις. Η Πασα-Γουζου, Σοφια Μητσικογλου, το σκατο της το εκανε παξιμαδι, για να κανη λιρες. Αυτη την μαρτυρια χρησιμοποιει ο Κυριακος Κυριακιδης για να εξηγηση την σταση της Σοφιας προς τον πατερα της, Σαββα Μητσικογλου, οταν ηταν στην Παφρα και ο λογος ηταν να παρη τα λεφτα του. Εδω, ο Κυριακος Κυριακιδης ανεφερε και μια πολυ παλια ιστορια απο την Μικρα Ασια για τον Τσακιτζη, ανταρτη Τουρκο που επαιρνε λεφτα απο τους πλουσιους και τα εδινε στους φτωχους.

Οι Παφραιοι ειναι και χοντροκεφαλοι, μην τους πατησεις τον καλο. Ο Μπαφραλης κουβαλαει περιστροφο στην κωλοτσεπη. Οπως χαρακτηριστικα ειπε ο Κυριακος Κυριακιδης, ενδεικτικο αυτης της οψης της νοοτροπιας των Παφραιων, ειναι και ενα περιστατικο που αναφερει πανω στο Μαργαρη που αποτελουνταν απο Παφραιους. Ηταν ενας Παφραιος, ο οποιος ειχε κοπαδια ζωων και ηταν αγροφυλακας, αλλα εκανε και βρωμοδουλειες κι ας ηταν αγροφυλακας. Επειδη, οταν οι Παφραιοι βρισκονταν σε παρεα μαλωνανε, τσακωνονταν και ακομη μπορει και να σκοτωνονταν. Ειχανε ενα τραπεζι οι Παφραιοι και ηταν και ο Κυριακος εκει, και παρατηρουσε οταν ηρθε αυτος ο Παφραιος και καθισε στο τραπεζι και ηταν ετοιμος για καβγα. Τα ματια του εβγαζαν σπιθες, εσκιζε τα ρουχα του. Φορουσε και μια χοντρη φανελα και την τραβουσε δυνατα για να την σκιση. Εψαχνε με τα ματια του αφορμη, κοιταζοντας γυρω του σιωπηλα για να βρη λογο για να ξεσπαση. Επεσε η ματια του στον Κυριακο, και τον κοιταξε επιμονα ετοιμος για καβγα αλλα και ο Κυριακος τον κοιταξε με την ιδια επιμονη. Του ειπε: "Τι κοιτας", η αποφασιστικοτητα στην φωνη του απεσοβησε εναν ενδεχομενο καβγα. Οι Μπαφραληδες ειναι και ρουφιανοι, εχουν και πανω τους την ρουφιανια.

Ο Ομηρος Μητσικογλου, ανηψιος των Σαββα και Τρυφωνα Μητσικογλου και ξαδερφος του Παρασκευα Κυριακιδη, ειχε εγκατασταθει στο Παριακλι η Στενωπο της Καβαλας, μετα την ανταλλαγη. Εκει εγκατασταθηκαν και η Σοφια Μητσικογλου και αργοτερα ο Παρασκευας Κυριακιδης. Ο Ομηρος ειχε παιδια του, τον Σταυρο Μητσικογλου και την Αθηνα Μητσικογλου. Η Αθηνα Μητσικογλου θα πρεπει να ηταν που εγραψε την επιστολη, που βρηκα στο εγκαταλειμενο σπιτι τους στα 1970 πεταμενη στο πατωμα. Η επιστολη αυτη, που δεν εσταλη, ηταν γραμμενη σε απταιστα αγγλικα, και απευθυνοταν στον Διεθνη Ερυθρο Σταυρο, κανοντας εκκληση για βοηθεια, με αποστολεα την Αθηνα, αλλα χωρις επωνυμο, μπορει να μαρτυρα την παρουσια του Εγγλεζου, συνδεσμου του Αντωνη Φωστηριδη, πιθανως γνωριμου της οικογενειας του Ομηρου Μητσικογλου και προφανως πραγματικου συγγραφεα της επιστολης καθ' υπαγορευση της Αθηνας Μητσικογλου.
Ο Εφραιμ ηταν ενας αλλος ξαδελφος του Παρασκευα Κυριακιδη, που εμενε στην Λυκοβρυση της Ξανθης. Εζησε μεχρι τα εκατο του χρονια.

Πηγες

1750 - 1800 ανταρτικες ομαδες στα βουνα της Παφρας.
1780 με τις οικογενειες πανω στα βουνα για 50 χρονια.
1800 Καππαδοκες ανταρτες απο βουνο σε βουνο στην Παφρα. Για δευτερη φορα.
1710 - 1730 δημιουργηθηκαν στην περιοχη της Παφρας εκτος απο τα ηδη 150 περιπου χωρια, και αλλα 50 κεφαλοχωρια απο Τουρκους. Υπηρχαν γυρω στους 80.000 Τουρκοι αναμεσα στους 150.000 Ελληνες.
1732 Επι Μητροπολιτη Αμασειας Καλλινικου του Α', εγινε απογραφη των χριστιανων της Παφρας.
1700 - 1750 φαινομενικη ησυχια και ελευθερια.
1750 - 1800 μετρα, αναμεσα σε αυτα και η υποχρεωτικη στρατιωτικη θητεια.
1750 - 1800 χιλιαδες παιδια (14-15 χρονων) στρατευθηκαν, και πολλα δεν επεστρεψαν ενω κανενας δεν εμαθε για την τυχη τους.
1750 - 1800 εστελναν τα παιδια τους για να γινουν ιερωμενοι για να γλιτωσουν την στρατευση. Αλλα το 'μαθαν οι Τουρκοι και εξαφανιζαν τους ιερεις.
1700 στις αρχες του 1700, οι Τουρκοι αλλαζουν τακτικη. Δεν μπορουσαν να στεριωσουν τουρκικα χωρια απο τις ανελεητες επιδρομες των ανταρτων. Ο τουρκικος στρατος δεν ειχε ερεισματα για να μπορεσει να στρατοπεδευσει και να στεριωσει εκει περα. Οι σπουδαιες διαβασεις ελεγχονταν απο τους ανταρτες. Γι' αυτο ο Σουλτανος Σελιμ ο Α' ειχε δωσει μια καποια ελευθερια στους Ελληνες χριστιανους της περιοχης.
Ο Πατριαρχης θα ειχε την ευθυνη για τις ενεργειες των Ελληνων και γενικα των ανταρτων και οι Ελληνες θα ησαν ελευθεροι να επιτελουν τα θρησκευτικα τους καθηκοντα ανενοχλητοι. Οι ανταρτες θα ασχολουνταν με ειρηνικα εργα και δεν θα ειχαν διεκδικησεις στην περιοχη. Και ετσι κατορθωθηκε να στεριωσουν τουρκικοι σοινικισμοι και χωρια που δεν υπηρχαν πριν.
1600 - Διωγμοι και θανατωσεις των Ελληνων του Δυτικου Ποντου και της Παφρας αναγκασαν τους πιεζομενους να καταφυγουν στα βουνα και ετσι φουντωσε ο ανταρτοπολεμος στα βουνα του Νεπιεν Νταγ, Γιουν Νταγ και Αγιου Τεπε καθ' ολην την περιοδο απο το 1600 και μετα.
1600 - πολλοι ησαν οι Παφραιοι που γεννηθηκαν και μεγαλωσαν στα βουνα. Το ανταρτικο κρατησε πολλα χρονια. Γεννεες γεννεων γεννηθηκαν και πεθαναν στα βουνα. Μεγαλωσαν σαν αγριμια μεσα στις ταλαιπωριες και κακουχιες, μονο και μονο για να μην χασουν την ελληνικοτητα και την πιστη τους. Παφραιοι, Αμισινοι, Ερπαγληδες, Καβζαληδες, Κιουπρουλουδες, Αλατσαμληδες, Σινωπεοι, Τσαρσαμπαληδες και αλλοι.
1461 - 1700 ο μεγαλυτερος εξισλαμισμος. Αλλαζαν τα ονοματα πολεων. Το Πατριαρχειο εκανε απογραφες και εβρισκαν διαφορα απο απογραφη σε απογραφη. Προεβαιναν σε προσπαθειες για τον μη παρα περα εξισλαμισμο των κατοικων και την επαναφορα των εξισλαμισθεντων.
Για να εξισλαμισουν οι Τουρκοι πυρπολησαν υπαρχουσες εκκλησιες και σχολεια, απαγορευσαν με ποινη θανατου την ελληνικη γλωσσα. Συνελαβαν και μετεφεραν παιδια ηλικιας 8-12 χρονων για να τους διδαξουν τουρκικη γραφη και αναγνωση αλλα ουδεποτε επεστρεψαν στα χωρια τους.
1461 - 1700 εδιδαν τουρκικο ονομα σε καθε χριστιανο και μ' αυτο ηταν πλεον γνωστος και μονο ετσι μπορουσε να επικοινωνει και να ανταλασσεται με τους αλλους ανθρωπους.
Συλλαμβαναναι οποιον χριστιανο ασκουσε τα θρησκευτικα του καθηκοντα και τον θανατωναν δημοσια για παραδειγματισμο. Δημιουργησαν χωρια απο εποικους τουρκους για να αλλοιωσουν δημογραφικα την περιοχη.
1461 οι Τουρκοι υπερισχυσαν της Αυτοκρατοριας της Τραπεζουντας. Κατεστρεψαν την περιοχη και απο τοτε προσπαθουσαν να εξισλαμισουν τους κατοικους της περιοχης.
1453 ο Μωαμεθ ο Β' διατηρησε το Πατριαρχειο.
1390 - 1450 στην περιοχη Παφρας, Αμινσου κλπ μετακινηθηκαν πληθυσμοι και απο τις περιοχες Τσορουμ, Γιοσγατη, Τοκατη, Ζουγκουρλου, Ζιλε Αλατσα, Νταγ Ματεν, Νιγδη. Πολλοι κατευθυνθηκαν στην Κωνσταντινουπολη και Ρωσσια και αλλοι εγκατασταθηκαν στην Παφρα, Αμινσο και δημιουργησαν μια νεα ελληνοχριστιανικη κοινωνια μαζι με τους ντοπιους μεχρι το 1924.
1400 οι Καππαδοκες προσφυγες στην πλειοψηφια τους μιλουσαν την τουρκικη και μετεφεραν μαζι τους τα ηθη και τα εθιμα του τοπου τους. Ασχοληθηκαν με την γεωργια, καπνοκαλλιεργεια, κτηνοτροφια. Ειδικα οσοι εγκατασταθηκαν στην Παφρα και Αμινσο ασχοληθηκαν με την παραγωγη και εμπορια καπνων. Γνωστοι εμποροι της Παφρας και Σαμψουντας ησαν απογονοι των καταδιωγμενων απο την Καππαδοκια. Η μεγαλυτερη τραπεζα της Παφρας ανηκε στον Τιμητογλου, που ηταν απογονος προσφυγων απο την Καππαδοκια που ειχαν εγκατασταθει στην Παφρα το 1400, περιπου.
1397 - 1399 οι Τουρκοι καταλαβαν τις περιοχες Καππαδοκιας, Ικονιου, Καισαρειας, το 1400 την Σεβαστεια, το 1393 την Αγκυρα. Η μονη περιοχη που δεν ειχε πεσει ηταν η Τραπεζουντα. Αρχισαν να πιεζουν τους κατοικους να αλαξοπιστησουν. Για τον λογο αυτο πολλοι κατοικοι των περιοχων αυτων μεταναστευσαν ομαδικα. Μεγαλος αριθμος κατοικων της Καππαδοκιας, Καισαρειας και Ικονιου μετακινηθηκαν και εγκατασταθηκαν στην Παφρα και στα γυρω χωρια και στις περιοχες της Αμινσου.

Πηγες

Οι φοροι συγκεντρωνονταν στα κεφαλοχωρια. Ενα απο τα κεφαλοχωρια ηταν και το Καραπουναρ, στις αποθηκες του οποιου μαζευονταν οι φοροι της κοιλαδας του Αλυ ποταμου.

Πηγες

Το ανταρτικο στα βουνα του Ποντου, ειχε δυο περιοδους αγωνα. Η πρωτη αρχισε επισημα απο το 1914 και εφτασε μεχρι την ανακωχη, τελος του 1918. Η δευτερη περιοδος ξεκινησε με την εμφανιση του Κεμαλ στο προσκηνιο, οποτε εφθασε το αποκορυφωμα του το μαρτυριο των Ελληνων. Το 1916 αρχισαν οι εκτοπισμοι των Ελληνων προς την ενδοχωρα.

03/08/2005 Μνημες: Ολγας Τυρικιαδου η Τυριακιδου Αφηγηση: Ευθυμιας Κυριακιδου

Ο Ματθαιος Τυριακιδης γεννηθηκε στο Τυρικιαντον της Σαμψουντας, ενα χωριο που κατοικουνταν και ανηκε στους Τυριακιδηδες. Γι’ αυτο και αλλωστε ονομαζονταν Τυρικιαντον. Η καθοδος προς την Ελλαδα του Ματθαιου Τυριακιδη θα εγινε το 1922, χρονο της ανταλλαγης Ελληνων και Τουρκων, αλλα αγνοειται ο χωρος επιβιβασης στα πλοια καθως και ο τροπος του ταξιδιου. Ο Ματθαιος Τυριακιδης ηταν ηδη παντρεμενος οταν ηταν στην Σαμψουντα, και ειδικα οταν ηταν στα βουνα της Σαμψουντας οπου ετρεχαν για να γλυτωσουν απο τις καταδιωξεις των Τουρκων, μαλλον γυρω στα 1915 οταν οι Τουρκοι εκαναν τα σουργκουν και κατα των Αρμεναιων. Η γυναικα του δεν επεζησε απο αυτες τις αναταραχες, χωρις να ειναι γνωστη η τυχη της. Αν αναλογιστουμε την αναμενομενη ηλικια παντρειας για τους αντρες γυρω στα 20 χρονια, ο Ματθαιος θα πρεπει να ητανε στα 1915, (1915 μειον 20 = 1895), προσδιοριζει τον χρονο της γεννησης του γυρω στα 1895.

Το ονομα του πατερα και της μητερας του Ματθαιου Τυριακιδη, αν και δεν ειναι γνωστα, αυτο που ξερουμε ειναι οτι ηταν μελος μιας μεγαλης οικογενειας που απαρτιζονταν απο 10 αδερφια και θα πρεπει να γεννηθηκε γυρω στα 1870. Αν και ο πατερας του Ματθαιου προερχονταν απο μια πολυπληθη οικογενεια, ο ιδιος δεν εκανε πολλα παιδια καθως η Ολγα Τυριακιδου δεν αναφερει αλλους αδελφους η αδελφες του Ματθαιου Τυριακιδη.
Η γεννηση ενος μονο παιδιου του πατερα του Ματθαιου Τυριακιδη μπορει να εξηγηθη και απο τον τροπο αναπτυξης των χωριων της περιοχης της Σαμψουντας. Καθοσον οι κατοικοι της περιοχης ασχολουνταν με την καλλιεργεια της γης, που ηταν πολυ ευφορη σε εκεινη την περιοχη, χρειαζονταν χερια για να την δουλεψουν. Οταν τα παιδια τους μεγαλωναν και παντρευονταν, μενανε κοντα στους γονεις τους, οι οποιοι τους εφτιαχναν σπιτι και τους εδιναν χωραφια για να τα καλλιεργουν, τεμαχιζοντας και μικραινοντας τον κληρο. Αν αναλογιστουμε το μεγεθος του κληρου που ηταν αναγκαιος για να θρεψη μια οικογενεια μπορουμε να συμπερανουμε οτι την εποχη της γενιας του πατερα του Ματθαιου Τυριακιδη ο κληρος θα ειχε γινει τοσο μικρος που δεν θα μπορουσε να συντηρηση μια οικογενεια και αυτο μπορει να εξηγησει γιατι ο πατερας του Ματθαιου Τυριακιδη εκανε μονο ενα παιδι γυρω στα 1895, οπως και ο αλλος αδελφος του ο Κοσμας Τυριακιδης ειχε μονο δυο παιδια, τον Ζαχαρεα Τυριακιδη και την Συμελα Τυριακιδου, πρωτα ξαδερφια του Ματθαιου Τυριακιδη. Ο παππους του Ματθαιου Τυριακιδη που εκανε τα 10 παιδια που το ονομα του μπορει να ητανε Ματθαιος η Ζαχαρεας η Λευτερης Τυριακιδης απο τα ονοματα των αρσενικων γονων των παιδιων του και εγγονων του, θα πρεπει να γεννηθηκε στα 1850, εικοσι χρονια περιπου πριν το χρονο γεννησης του πατερα του Ματθαιου Τυριακιδη.

30/07/2005 Μνημες: Μαρικας Τερζογλου Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Η Μαρικα Τερζογλου οταν ηταν 19 χρονων επισκεφτηκε την Αθηνα. Πηγε στον ξαδελφο της τον Σαββα Κουγιουμτζογλου, απογονο του Αναργυρου Βαφειαδη σε μια επισκεψη στο Οφθαλμειατρειο στην οδο Σταδιου. Εκει στην κλινικη διευθυντης ηταν ο πεθερος του Σαββα.

30/07/2005 Μνημες: Παρασκευα Κυριακιδη Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Ο Αναργυρος Βαφειαδης και ο Παρασκευας Μητσικογλου η Κυριακιδης δεν εμειναν πολυ στην Ελευσινα. Πηγαν στην Καβαλα, σε ενα νεο χωριο την Νεα Καρβαλη. Εκει χτισανε σπιτι και εκει γεννηθηκε ο Κυριακος Κυριακιδης το 1926. Την εποχη εκεινη η Νεα Καρβαλη ειχε ελη, πολλα κουνουπια και θεριζε η ελονοσια. Πολλα νεογεννητα ειχαν χαθει απο την ελονοσια και ο Κυριακος διετρεχε τον κινδυνο να προσβληθη. Κατι τετοιο δεν εγινε και μετα απο την συνεχη χρηση κινινων. Ο Αναργυρος Βαφειαδης μεσα σε ενα χρονο απο την εγκατασταση στην Νεα Καρβαλη πεθανε.
Ο Παρασκευας Κυριακιδης εμαθε οτι η Σοφια Μητσικογλου και αλλοι συγγενεις, οπως ο ξαδερφος του Ομηρος Μητσικογλου βρισκοταν στον Στενωπο η Παριακλι οπως το ξερανε και για να αποφυγη και τον κινδυνο της ελονοσιας πηγε να μεινη εκει.
Εκει γεννηθηκαν και η Κιτσα η Κυριακη, η Μαρικα, η Δεσπω, ο Τρυφωνας και η Κουλα. Ο Παρασκευας Κυριακιδης ζουσε την οικογενεια του σπερνοντας στα χωραφια της γυρω περιοχης. Αργοτερα γυρω στα 1950 ο Παρασκευας μετακομισε στην Χρυσουπολη της Καβαλας. Στον Στενωπο πηγαιναν στο σχολειο με μια δασκαλα για πενηντα παιδια. Η δασκαλα ερχοτανε απο το Μακρυχωρι μια αποσταση 4 με 5 χιλιομετρων και για να μην πηγαινη και ερχεται καθε μερα, ειχαν συμφωνησει ολοι οι κατοικοι, να την φιλοξενουν εκ περιτροπης σε καθημερινη βαση στα σπιτια τους για να περναη τα βραδυα της εκει. Μονο ο Κυριακος ηταν μεγαλος αρκετα για να πηγαινη στο σχολειο. Η Μαρικα ηταν τοτε γυρω στα 4 με 5 χρονων αλλα ηθελε πολυ να παη στο σχολειο, της αρεσε. Αυτο εκανε εντυπωση στην δασκαλα που προτεινε στην Αναστασια Κυριακιδου να την στειλη στο σχολειο, ασχετα απο το νεαρο της ηλκιας της. Οι αντιρησεις της Αναστασιας καμφθηκαν και η Μαρικα αρχισε να πηγαινη στο σχολειο και τα πηγε τοσο καλα που περασε δυο ταξεις μεσα σε ενα χρονο.
Η Αναστασια Κυριακιδου κρατουσε ακομα την πικρα της για την οικογενεια της και την δυσαρεσκεια της που την εδωσαν γυναικα στον Παρασκευα και ειχε χρονια να δη την μανα της την Ελισαβετ. Μετα απο 25 χρονια ειδε για πρωτη φορα την μητερα της οταν η τελευταια την επισκεφτηκε οταν ηταν στην Χρυσουπολη και η ψυχρα που ειχε στην καρδια της παρεμεινε αμειωτη.

29/07/2005 Μνημες: Αναστασιας Κυριακιδη Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Το γεγονος ειναι οτι αν ο Αναργυρος Βαφειαδης εφευγε νωριτερα, που μπορει σαν συνεπεια η γυναικα και το παιδι του Χριστοφορου να γλυτωναν, τοτε δεν θα γινοταν η γνωριμια του Παρασκευα Κυριακιδη με τον Αναργυρο, που χαραξε την μελλοντικη πορεια του Παρασκευα στη ζωη του στην Ελλαδα. Ο Παρασκευας Κυριακιδης ηταν ολομοναχος, ειχε χασει την επαφη με τις ξαδελφες του, Σεβαστη και Σοφια Μητσικογλου και τους αλλους συγγενεις του. Εκει στο καταστρωμα του καραβιου ο Παρασκευας Κυριακιδης 17 με 18 χρονων και ο Αναργυρος και η Ελισαβετ Βαφειαδου αφηγουνταν τις ιστοριες τους, ο Παρασκευας εξυπηρετουσε τον Αναργυρο κατα την διαρκεια του ταξιδιου και ο Αναργυρος συμπαθησε και εκτιμησε τον Παρασκευα και γι’ αυτο τον πηρε υπο την εποπτεια του και οταν πλεον εφθασαν στον Πειραια και εγκατασταθηκαν στην Ελευσινα, ο Παρασκευας πηγε μαζι τους. Ο Αναργυρος Βαφειαδης με τα λεφτα που ειχ φερει μαζι του, ανοιξε ενα φουρναρικο και ο Παρασκευας Κυριακιδης ητανε στην δουλεψη του. Γυριζε με ενα γαιδαρο φορτωμενο με τις ψημμενες φραντζολες στα κοφινια του, τις γειτονιες και πουλουσε το ψωμι του. Ο Παρασκευας ηξερε μονο Τουρκικα, εκει στην Ελευσινα μαθαινε να μιλαη τα Ελληνικα. Η εξοικιωση και ο σωστος μεταχειρισμος της γλωσσας ηταν ακομη στα σπαργανα, με συνεπεια ο Παρασκευας να κανη λαθη. Καθως φωναζε, για να τραβηξη την προσοχη του κοσμου για να πουληση τα ψωμια του, ο Παρασκευας ελεγε "Φρεσκα ψωμια, εμενα παρετε" προξενοντας την θυμηδια σε οσους τον ακουγαν, και μια γρια που τον καλοκοιταγε, τον πειραζε λεγοντας "Τι να σε κανουμε εσενα, τα ψωμια θελουμε."

Η Αναστασια Κυριακιδου ηταν μια ομορφη κοπελα και καθενας απο το χωριο της πετουσε τα ρουχα του για να την κανη γυναικα του. Ηταν πλεον σε ηλικια παντρειας. Ηταν μεν, μολις 18 χρονων αλλα ηταν τετοιο το συνηθειο για να παντρευονται οι γυναικες σε αυτην την ηλικια. Η Αναστασια θα ηταν ηδη παντρεμενη απο την Τουρκια αν δεν γινοταν αυτο το κακο. Η Αναστασια γνωριζοντας την αξια της ειχε γινει ψηλομυτα και ειχε στα υποψιν της μια καλη παντρεια. Ζαχαρωνε τον γιο ενος σιδερα απο το Μαρουσι.Ο Παρασκευας αν και του αρεζε η Αναστασια δεν τολμουσε ουτε και να το δειξει γνωριζοντας οτι δεν ειχε τυχη να κανη την Αναστασια να ενδιαφερθει για αυτον.

Ο Παρασκευας βλεποντας οτι δεν εχει καμμια τυχη στην Ελλαδα σκεφτοτανε να φυγη στην Αμερικη, καθοσον εκεινη την εποχη οι Αμερικανοι δεχοντουσαν τους προσφυγες Ελληνες και τους πηγαιναν αναυλα στην Αμερικη. Την αποφαση του αυτη την εκμυστηρευτηκε στον Αναργυρο Βαφειαδη, λεγοντας του “Τι να κανω εδω, καλυτερα θα ειμαι στην Αμερικη. Δεν εχω κανενα και δεν βλεπω να υπαρχει καμμια ελπιδα να βρω κανεναν απο τους συγγενεις μου, που μπορει και να εχουν πεθανει.” Προς μεγαλη του εκπληξη ο Αναργυρος δεν συμφωνησε με την αποφαση του, λεγοντας του οτι “Τι να κανεις στην Αμερικη", να μεινη εκει, θα του δωση την Αναστασια γυναικα του θα του δωση και λεφτα και θα τον βοηθηση να ζηση εκει μαζι του.

Ο Παρασκευας γνωριζοντας οτι η Αναστασια ουτε καν σκεφτονταν για να τον παντρευτει, και δεν ηθελε. Το ειπε στον Αναργυρο, αλλα ο Αναργυρος του ειπε, “Θελει, δεν θελει.” Αυτος οριζει και εκεινη, η Αναστασια, θα κανει οτι της πει αυτος. Ο Παρασκευας οπωσδηποτε ηθελε να παρη γυναικα του την Αναστασια, αλλα με κανενα τροπο δεν ηθελε να γινει αυτο με το ζορι, χωρις τη θεληση της. Και καθοσον ολα αυτα γινοταν χωρις ο ενας να γνωριζει τι θελει ο αλλος η να επιτρεπεται να μιλησουν μεταξυ τους. Οταν η Αναστασια, της ειπε ο πατερας της , αυτο και αυτο, η Αναστασια δεν ηθελε ουτε καν να ακουση το ενδεχομενο της παντρειας της με τον Παρασκευα. Δεν ηθελε. Ο πατερας της ομως ηταν αγυριστο κεφαλι, δεν συγκινουνταν απο την αρνηση της Αναστασιας. Λεγοντας της, “Θα τον παρεις αντρα, θελεις δεν θελεις”. Ακομη και η Ελισαβετ η γυναικα του, σε κατ’ ιδιαν συζητηση με τον Αναργυρο διαφωνουσε, λεγοντας του οτι πως σκεφτονταν να δωση την κορη του για παντρεια σε καποιον που μολις ηξερε και μπορει απ’ οσα ξερουν, μπορει να ειναι Τουρκος και οχι Ελληνας. Αλλα και παλι ο Αναργυρος παρεμενε ακουνητος απο την αποφαση του.

Ο Παρασκευας Κυριακιδης ηταν εκεινος που θα αποφασιζε αν θα δεχτη την προταση του Αναργυρου η οχι. Ολα εξαρτωνταν απ’ αυτον αλλα την τελευταια λεξη την ειχε η Αναστασια. Αν αυτη συμφωνουσε τοτε θα συμφωνουσε και ο Παρασκευας αλλα ουτε που σκεφτονταν να την βρει και να μιλησουν. Αυτο δεν γινοταν. Μεσα στο σπιτι με ολους αυτους τους ανθρωπους δεν γινοτανε να βρεθουν μονοι και να μιλησουν. Η μονη διεξοδος, οπως σκεφτηκε ο Παρασκευας ηταν να γραψει ενα σημειωμα και να το δωση στα κρυφα στην Αναστασια, ρωτωντας την αν θελει να παντρευτουν, και αν δεν θελει δεν θα γινοταν ο γαμος, δεν θα δεχονταν ο Παρασκευας την προσφορα του Αναργυρου.

Ο Παρασκευας ειχε το σημειωμα ετοιμο και περιμενε την ευκαιρια να βρεθει η Αναστασια μονη της, να της δωση το σημειωμα. Η ευκαιρια δωθηκε, η Αναστασια ηταν μονη, ο Παρασκευας γρηγορα πηγε και της εδωσε το σημειωμα και εφυγε. Η Αναστασια πηρε το σημειωμα στα χερια της, για να το διαβαση αλλα πριν ακομη το ανοιξει, καθως το σπιτι ειχε δυο πορτες, απο την αλλη πορτα ανοιξε και εμφανιστηκε ο αδελφος της ο Χριστοφορος Βαφειαδης. Η Αναστασια αντεδρασε μηχανικα, μη θελοντας να δει ο Χριστοφορος οτι ειχε το σημειωμα, το αφησε μεσ’ το μαγκαλι να καη. Δεν διαβασε το σημειωμα, δεν εμαθε τι της ζητουσε ο Παρασκευας και δεν απαντησε. Ο Παρασκευας περιμενε απαντηση αλλα δεν πηρε καμμια και θεωρησε οτι η Αναστασια συμφωνουσε, γι αυτο δεχτηκε την προταση του Αναργυρου.

Ο γαμος εγινε παρα τις αντιδρασεις της Αναστασιας και ο Αναργυρος τους εχτισε ενα σπιτι διπλα στο δικο του με την Αναστασια να συνεχιζη να αντιδρα και να μην δεχεται το αναποφευκτο σε σημειο που μερικες φορες να μην ηθελε να φυγη απο το πατρικο, να της κλεινουν την πορτα, να την αφηνουν εξω λεγοντας της να παη στο σπιτι της να κοιμηθη, εκει που περιμενε ο Παρασκευας. Πηρε καιρο μεχρι η Αναστασια να αποδεχτη τον Παρασκευα και να ζηση μαζι του και να κανη εφτα παιδια, χανοντας τον πρωτοτοκο.

29/07/2005 Μνημες: Αναστασιας Κυριακιδη Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Ο Αναργυρος και η Ελισαβετ Βαφειαδου ζουσαν στην Καππαδοκια. Η Ελισαβετ ηταν η δευτερη γυναικα του Αναργυρου, ο οποιος ειχε συνολικα εννεα παιδια, πεντε με τη μια και τεσσερα με την αλλη του γυναικα. Ο Αναργυρος Βαφειαδης ηταν εμπορος. Ειχε ενα μαγαζι με ολα τα ειδη που χρειαζονταν ενα νοικοκυριο, τεντζερεις, κατσαρολες και ηταν ανθρωπος αποφασιστικος και επιμονος. Πολλες φορες τον εβλεπες να ηταν εξω απο το μαγαζι του, μερα καθημερινη και να συζητουσε με καποιον αλλα το βλεμμα του γυριζε γυρω, παρακολουθωντας την κινηση στον δρομο και στα αλλα μαγαζια, οταν αποτομα διεκοπτε τη συζητηση, διεσχιζε το δρομο κατ’ ευθειαν σε συγκεκριμενα ατομ οπου πηγαινε και τους ζητουσε τα βερεσεδια απο συναλλαγες στο μαγαζι του.
Ο Αναργυρος ηταν πλουσιος, ειχε πολλα χρυσα πεντολιρα και οταν γινοταν η ανταλλαγη ο Αναργυρος δεν ηθελε να φυγη με αδεια χερια, ηθελε να κανονιση πρωτα τις υποθεσεις του και μετα να φυγη. Αλλα ειχε την οξυδερκεια να εξασφαλιση πρωτα την ομαλη μεταβαση της οικογενειας του και γι’αυτο εστειλε τα περισσοτερα μελη της ενα μηνα πριν με τον Χριστοφορο Βαφειαδη, τον μεγαλυτερο του γιο επικεφαλης και αναμεσα τους, την Αναστασια Κυριακιδου, που ηταν τοτε 18 χρονων. Ο Χριστοφορος Βαφειαδης και τα υπολοιπα μελη της οικογενειας πηγαν και εγκατασταθηκαν στην Ελευσινα. Ο Αναργυρος και η Ελισαβετ Βαφειαδου, μολις που προλαβαν το τελευταιο βαπορι για την Ελλαδα, ενω κατα καποιο τροπο η γυναικα του Χριστοφορου Βαφειαδη, η Τασουλα και το μικρο παιδι τους, που ειχαν μεινει για να φυγουν μαζι με τον Αναργυρο και την Ελισαβετ, σκοτωθηκαν κατα τροπο που δεν ειναι γνωστος. Ενα απο τα μεληματα του Αναργυρου, ηταν να κανονιση την μεταφορα ενος φορτιου κιτρου, ενα υλικο που χρησιμοποιουνταν για βαφες και η Μαρικα Τερζογλου καταλογιζει στον Αναργυρο, την επιμονη του για την μεταφορα αυτου του εμπορευματος σαν αιτια για τον αδικο χαμο της οικογενειας του Χριστοφορου Βαφειαδη, που δεν θα γινοταν αν ο Αναργυρος εφευγε εγκαιρα.

28/07/2005 Μνημες: Παρασκευα Κυριακιδη Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Η επομενη φαση της ζωης του Παρασκευα Μητσικογλου η Κυριακιδη μετα το βουνο και τον Τουρκικο στρατο ηταν πιο ηρεμη σχετικα. Ο Παρασκευας πηγε σαν υπαλληλος σε ενα Τουρκο αστυνομικο και εμενε στο σπιτι του. Ηταν εργατικος και εντιμος, κερδισε την εμπιστοσυνη του αστυνομικου και της γυναικας του, και επειδη δεν ειχαν παιδια οι ιδιοι, τον ειχαν σαν παιδι τους. Την εποχη εκεινη ειχε ερθει το νεο της ανταλλαγης των πληθυσμων που εφθασε λιγο αργα στην προσοχη του Παρασκευα. Ο Τουρκος αστυνομικος, ως αρχη, το γνωριζε πολυ πιο πριν το παρη χαμπαρι ο Παρασκευας και του το εκρυβε, γιατι ειχε συμπαθησει τον Παρασκευα και δεν ηθελε να τον δη να φευγει. Οι Τουρκικες αρχες ειχαν εντολες να βρουν και να βοηθησουν οσους εβρισκαν, να φθασουν στα σημεια που γινοτανε η ανταλλαγη, γιατι υπηρχε ενα ελλειμα στον αριθμο των Ελληνων με τον αντιστοιχο των Τουρκων, που θα ερχοταν απο την Ελλαδα.
Ο Παρασκευας Κυριακιδης εχοντας σαν μητρικη γλωσσα την Τουρκικη, μπορουσε να περαση για Τουρκος και μπορουσε αν ηθελε να μεινη στην Τουρκια.
Το νεο της ανταλλαγης εφτασε στα αυτια του Παρασκευα μεσω ενος γνωστου του Αρμεναιου, που του ειπε να παη στη Μερσινη, στα Μεσογειακα παραλια, και να παρουσιαστη στον Ερυθρο Σταυρο, που τον διαχειριζονταν Αμερικανοι και ηταν σιγουρο οτι θα τον εβαζαν σε ενα καραβι (Λεξεις κλειδια για ψαξιμο στο Διαδικτυο: Μερσινη Αμερικανικος Ερυθρος Σταυρος καραβια λιστες επιβατων) και θα τον εστελναν στην Ελλαδα. Ηταν την ιδια εποχη που ο Τουρκος αστυνομικος βλεποντας οτι το νεο της ανταλλαγης ειχε πλεον εξαπλωθει και δεν ηταν πλεον μυστικο, που μιλησε στον Παρασκευα και προσπαθησε να τον πειση να μην παη και να μεινη εκει μαζι του.
Του ειπε γιατι να παει εκει στην Ελλαδα που ειναι ολο πετρα, καλυτερα να ζηση μαζι του στην Τουρκια, θα του εδινε και λεφτα, θα τον παντρευε και με μια Αρμενοπουλα που θα ηταν χριστιανη, σαν και αυτον και θα περνουσε καλυτερα απ’ οτι οταν θα πηγαινε στην Ελλαδα. Ο Παρασκευας συμφωνησε οτι ναι ηταν καλυτερα εδω και δεν σκεφτονταν να παη στην Ελλαδα, καθησυχαζοντας τον αστυνομικο, ομως μεσα του ηθελε να φυγη και να παη στην Ελλαδα αλλα δεν τολμουσε να αποκαλυφθη και να το πη καταπροσωπα στον αστυνομικο.
Ο Τουρκος αστυνομικος, περα απο τα καθε αυτο αστυνομικα καθηκοντα εκανε και πλιατσικο γυρω στα χωρια της περιοχης που αστυνομευε. Συχνα επαιρνε το ντουφεκι, μερικα γαιδουρια και μαζι με τον Παρασκευα, και οπου εβρισκαν κανα ζωο ξεμοναχιασμενο, το ντουφεκουσε, το εσφαζαν επι τοπου, φορτωνε τα κομματια τα κρεατα στα γαιδουρια και πηγαινε σε διαφορες πολεις και χωρια και τα πουλουσε. Ηταν σε μια τετοια επιδρομη που ο Παρασκευας εβλεπε οτι θα εβρισκε την ευκαιρια να φυγη για την Μερσινη.
Ο αστυνομικος ειχε σκοτωσει πεντε εξη κεφαλια ζωα και τα ειχε φορτωσει στα γαιδουρια και πηγαιναν να τα πουλησουν. Ο αστυνομικος ειπε στον Παρασκευα οτι θα δοκιμαζαν να τα πουλησουν σε τρια γειτονικα χωρια, πηγαινοντας με τα γαιδουρια, με την προυποθεση οτι αν δεν μπορουσαν να τα πουλησουν στο πρωτο χωριο που θα πηγαιναν, τοτε θα πηγαιναν σ’ αλλο χωριο και μετα στο αλλο. Αλλα επειδη οι αποστασεις ητανε μεγαλες, απο την Χρυσουπολη στην Ξανθη φερ’ ειπειν, του ειπε οτι αυτος θα γυριζε στην κυρα του, για να μην ανησυχη και θα τα πηγαινε ο Παρασκευας μονος να τα πουλουσε στις αλλες πολεις. Ηταν μια μοναδικη ευκαιρια για τον Παρασκευα να ξεμοναχιαζονταν και να μπορουσε να φυγη ο ιδιος για την Μερσινη. Ομως για κακη του τυχη, τα πουλησαν ολα τα κρεατα στο πρωτο χωριο που πηγαν και τωρα επαιρναν πισω το δρομο του γυρισμου για το σπιτι τους.
Καθως ομως γυριζαν, καποιος Τουρκος εφερε μηνυμα στον αστυνομικο για καποιο επεισοδιο που ειχε γινει σε ενα αλλο χωριο στην αντιθετη κατευθυνση και χρειαζονταν εκει.
Ο αστυνομικος ειπε στον Παρασκευα να παρη τα γαιδουρια και να παη στο σπιτι και ο ιδιος τραβηξε για το χωριο που εγινε το επεισοδιο.
Ο Παρασκευας βρηκε την ευκαιρια που χρειαζονταν για να φυγη για την Μερσινη. Πιστος ομως στον αστυνομικο αλλα και για να μην τον εξαγριωση και αρχιζει να τον κυνηγαη, βρηκε εναν Αρμεναιο γνωστο του, του εδωσε τα γαιδουρια και του ειπε να τα παη στο σπιτι του Τουρκου αστυνομικου και ο ιδιος ξεκινησε το ταξιδι του για την Μερσινη.
Η Μερσινη βρισκονταν απο την αλλη μερια της Τουρκιας, μεγαλες αποστασεις και πηγαινε απο χωριο σε χωριο περπατωντας την νυχτα με οδηγο και φως το φεγγαρι, προς τα νοτια.
Παρουσιαστηκε σε ενα αστυνομικο τμημα, σε ενα χωριο, στο Κεγλιεμπερη, στην περιοχη της Καππαδοκιας, στα μερη της Αναστασιας Κυριακιδου, της μετεπειτα γυναικας του, και δηλωσε οτι ηταν Ελληνας και ηθελε να παη στην Μερσινη για να φυγη στην Ελλαδα. Οι Τουρκοι εψαχναν για Ελληνες και ειχαν εντολη να κανουν οτι μπορουσαν για να πανε τους Ελληνες που ζητουσαν, σε σημεια επιβιβασης στα καραβια. Γι’ αυτο, με συνοδεια Τουρκων αστυνομικων, ο Παρασκευας πηγαινε απο χωριο σε χωριο, προς την κατευθυνση της Μερσινης. Οι Τουρκοι αστυνομικοι τον κακομεταχειριζονταν αλλα δεν τολμουσαν να τον σκοτωσουν. Σε ενα απο αυτα τα ταξειδια με εναν αστυνομικο, διανυκτερευσαν σε ενα σπιτι δυο Τουρκων βουβων και ο αστυνομικος εστειλε τον Παρασκευα να κοιμηθη στον σταβλο.
Τελικα εφθασε στην Μερσινη και ο Παρασκευας επιβιβαστηκε στο τελευταιο πλοιο με προορισμο τον Πειραια. Στο πλοιο γνωριστηκε με τον Αναργυρο και την Ελλισαβετ Βαφειαδου, τα μελλοντικα πεθερικα του, που τραβουσαν και αυτοι στο ταξιδι τους για την Ελλαδα, απο το Κεγλιεμπερη της Καππαδοκιας.

27/07/2005 Μνημες: Παρασκευα Κυριακιδη Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Ο Παρασκευας Κυριακιδης εκανε στα βουνα γυρω στα 3 με 4 χρονια, κατα την Μαρικα Τερζογλου. Για να ειναι αυτο αληθες, θα πρεπει να αναθεωρησουμαι την ημερομηνια εναρξης των διωγμων των Τουρκων καθως και την ηλικια του Παρασκευα Κυριακιδη οταν πρωτοβγηκε στα βουνα. Μια ημερομηνια που συμφωνει με αυτην την εκδοχη η 1η Ιουνιου 1915, οποτε ο Τουρκοι ειχαν αρχισει τα σουργκουν για τους Αρμενιους, που τοτε ο Παρασκευας Κυριακιδης ηταν 10 με 11 χρονων.
Απο το 1915 με 1917 οι Τουρκοι πραγματοποιησαν την σφαγη των Αρμεναιων. Η Τουρκια μολις το 1913 ( 22 Ιανουαριου παρεδωσαν την Αδριανουπολη στους Βουλγαρους, και στις 7 Φεβρουαριου εχασαν 5.000 σε μια μαχη με τους Βουλγαρους στην Καλλιπολη) εβγαιναν απο τον Πρωτο Βαλκανικο Πολεμο και το 1914 εμπαιναν σε πολεμο με Γαλλια, Βρεττανια (31 Οκτωβριου 1914) και Ρωσσια (2 Νοεμβριου 1914) αφου πρωτα με τους Γερμανους (3 Αυγουστου 1914) βομβαρδισαν Ρωσσικες πολεις στην Μαυρη Θαλασσα.
Η Τουρκια απο το 1915 (Μαρτιο) αρχισε να βαλλεται απο εχθρικους στρατους πολυ κοντα στην Κωνσταντινουπολη ( στολος επιτιθεται στα Δαρδανελια, 25 Απριλιου 1915, ο πολεμος στην Καλλιπολη) και η εναρξη της επαναστασης των Αρμεναιων στο Βαν (20 Απριλιου με 14 Μαιου 1915) για την αποσταθεροποιηση της Τουρκιας απο το εσωτερικο και τα αντιστοιχα αντιποινα των Τουρκων (1 Ιουνιου 1915) κατα των Αρμεναιων και πιθανοτατα κατα των Ελληνων επισης, καθοσον και οι Ελληνες του Ποντου μπορει να εδραξαν της ευκαιριας να επαναστατησουν και μπορει τοτε να βγηκαν και οι ανταρτες καπεταναιοι στα βουνα. Αυτο συμφωνει και με την εναρξη της πεινας στην Σαμψουντα (γυρω στα 1916) καθοσον με τον εγκλωβισμο της Τουρκιας σε πολεμους θα εκοψαν τις γραμμες ανεφοδιασμου και διοχετευση των υπαρχοντων τροφιμων στους μαχομενους Τουρκους στρατιωτες (Καλλιπολη, με τον Κεμαλ εναντιον Γαλλων, Βρεττανων και Αυστραλων; Ερζερουμ, απο τα ανατολικα με Ρωσσους, 18 Ιανουαριου 1916).
Η επιτυχης εκβαση του πολεμου της Καλλιπολης για την Τουρκια (18 Δεκεμβριου 1915, αποχωρηση Γαλλων και Βρεττανων) δινει μια ανασα στους Τουρκους και την συνεχιση της Τουρκικης διοικησης των περιοχων του Ποντου, ενω οι θηριωδιες των Τουρκων μπορει ευκολοτερα να εξηγηθη ως μια απελπιδα προσπαθεια ενος καταρεοντος καθεστωτος (Οθωμανικης αυτοκρατοριας) και οχι πραξη ανταξια ενος ανερχομενου νεοσυστατου εθνικου και ιδεολογικου περιεχομενου κινηματος των ΝεοΤουρκων. Ο Κεμαλ ηθελε να οργανωση το Τουρκικο κρατος με πραξεις γενναιοτητας κατα των Μεγαλων Δυναμεων και οχι εναντια σε αμμαχους πληθυσμους.
Συμπορευοντας, θα πρεπει να αναθεωρησουμε τον θανατο του Σαββα Μητσικογλου και το κρυψιμο της Σοφιας Μητσικογλου για μεσα στο 1915, επισης την φυγη του Παρασκευα Κυριακιδη στα βουνα, την ιδια χρονια, οταν δηλαδη ηταν 10 με 11 χρονων καθως και το χαμο του Τρυφωνα και Κυριακης Μητσικογλου στο σουργκουν απο την Παφρα.
Η χρονια του 1915 κανει πιστευτη την μαρτυρια της Μαρικας Τερζογλου για παραμονη του Παρασκευα στα βουνα για 3-4 χρονια απο 10 με 11 χρονων μεχρι τα 14 με 15 χρονων.
Αυτη η χρονια επισης δινει εξηγηση και για την παρουσια του Ελληνα αξιωματικου στον περιγυρω της Σοφιας Μητσικογλου καθοσον μετα το 1915-1916 θα πρεπει να επικρατουσε μια σχετικη ηρεμια στην περιοχη χωρις πολεμους. Αν και ο τοπος της γνωριμιας της Σοφιας με τον αξιωματικο δεν προσδιοριζεται, υπαρχουν δυο ενδεχομενα. Ενα ειναι οτι η γνωριμια μπορει να εγινε στην Κωνσταντινουπολη οπου η Σοφια εζησε για μια περιοδο, που συμφωνει με το γεγονος οτι εκεινη την εποχη υπηρχαν πολλες διπλωματικες αποστολες στην Κωνσταντινουπολη, ενα δευτερο ενδεχομενο μπορει να ειναι οτι εγινε στην Παφρα, που σημαινει οτι υπηρχε Ελληνικος στρατος στα παραλια της Μικρας Ασιας πολυ πιο πριν την εναρξη του Ελληνο-Τουρκικου πολεμου το 1919.

25/07/2005 Μνημες: Παρασκευα Κυριακιδη Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Η περιοδος του Παρασκευα Κυριακιδη στα βουνα με τους ανταρτες θα τελειωσε σε μια απο τις επιδρομες των Τουρκων χωροφυλακων στους καταυλισμους των Ελληνων ανταρτων. Χωρις να υπαρχει μαρτυρια πως εγινε αυτο η Μαρικα Τερζογλου αναφερει οτι τον Παρασκευα Κυριακιδη τον πιασανε οι Τουρκοι και τον πηραν φανταρο στα 16-17 του χρονια. Αυτο θα εγινε το 1921 η τελη του 1920 η αρχες του 1922. Μετα τον εγκλεισμο του στον κισλα (στρατωνα) οι Τουρκοι μαζι με αλλους Ελληνες πηγαν τον Παρασκευα Κυριακιδη να φτιαχνη δρομους σπαζωντας πετρες. Η Μαρικα Τερζογλου αναφερει οτι λογω του νεαρου της ηλικιας του δεν του εδιναν οπλο, γι’ αυτο τον χρησιμοποιησαν για να φτιαχνη δρομους σπαζωντας πετρες, αλλα μαλλον δεν του εδιναν οπλο γιατι ηταν Ελληνας και απωτερο σκοπο οι Τουρκοι ειχαν να τους εξουθενωσουν απο τις κακουχιες και την εξαντλητικη εργασια.
Ο Παρασκευας, οπως και οι αλλοι Ελληνες κοιμονταν στο υπαιθρο. Εφτιαχνε ενα προχειρο καταυλισμο απο πετρες για να προφυλαχτη απο το κρυο και εκει κουρνιαζε. Ηταν χειμωνας, εκανε κρυο και ειχε πολυ λιγα ρουχα να φορεση, να προφυλαχτη, αδυναμος και ταλαιπωρημενος.
Σε ενα χωριο εκει κοντα που φτιαχνανε τον δρομο, ηταν ενας Τουρκος που ειχε ενα φουρνο και εφτιαχνε πηλινες σταμνες και αλλα σκευη. Ο Τουρκος τον ειδε ετσι που ηταν ρακενδυτος και αδυναμος, τον συμπονεσε και ζητησε απο τον επικεφαλης να αφηση τον Παρασκευα στην επιβλεψη του για να δουλεψη στο εργαστηρι του. Ο επικεφαλης συμφωνησε και ετσι ο Παρασκευας ξεφυγε απο τον στρατο.

25/07/2005 Μνημες: Σοφια Μητσικογλου Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Η Σοφια Μητσικογλου ειχε δυστροπο χαρακτηρα και ηταν καλομαθημενη και αδυναμια του πατερα της Σαββα Μητσικογλου του οποιου ειχαν προσαψει και τον τιτλο Πασσα-Σαββα, καθοσον ηταν πλουσιος. Ο ανταρτης Αλεκος που του ειχε περασει την αναμμενη πυρρωστια στον λαιμο, γλυκοκοιταζε την Σοφια απο καιρο και ζητουσε να την παντρευτη, μαλλον απο πριν να φυγη ανταρτης στα βουνα, αλλα η Σοφια πεισματικα δεν τον ηθελε, που ειχε σαν αποτελεσμα τον ακαιρο θανατο του πατερα της. Η Σοφια ειχε και μια αλλη ευκαιρια να παντρευτη εναν Ελληνα αξιωματικο του τακτικου στρατου που ειδωθηκανε μετα το κρυψιμο της στο παταρι του σπιτιου της φιλης Τουρκαλας. Φαινεται ομως οτι εκεινη την περιοδο βιαστηκε, μπορει απο καποιο απο τα αρσενικα μελη της Τουρκικης οικογενειας, οταν επεστρεψαν απο τον στρατο. Ο Ελληνας αξιωματικος ( η συναντηση τους μπορει να εγινε η στην Κωνσταντινουπολη, οπου η Σοφια πηγε μετα το κρυψιμο στην Παφρα, η στην Παφρα οπου η παρουσια του εκει μπορει να εξηγηθη οτι εκεινη την περιοδο ο Ελληνικος στρατος ηταν καπου εκει κοντα) εμαθε η μπορει να πιστοποιησε ο ιδιος το γεγονος του βιασμου και απεσυρε το ενδιαφερον του απο την Σοφια Μητσικογλου. Το γεγονος οτι αργοτερα οταν ηρθε στην Ελλαδα, η Σοφια Μητσικογλου παντρευτηκε, οπως ελεγε ο περιγυρω της, κατωτερα απο τον Αλεκο και αυτο σαν αποτελεσμα του καπριτσιου της, δινει μια εμφαση στο γεγονος της επιπλευσης ασημαντων, μικροτερης σημασιας οψεων της προσωπικοτητας ενος ανθρωπου στη μεση συνταρακτικων και τραυματικων γεγονοτων.
Η Σοφια Μητσικογλου δεν εχει απογονους.

25/07/2005 Μνημες: Παρασκευα Κυριακιδη Αφηγηση: Μαρικας Τερζογλου

Ο Τρυφων και η Κυριακη Μητσικογλου η Μηστικογλου πεθαναν στην εξορια, σε ενα σουργκουν που οι Τουρκοι οργανωσαν απο την Παφρα. Κατα πασα πιθανοτητα αυτο θα εγινε οταν η Σοφια Μητσικογλου κρυφτηκε στο παταρι της φιλης Τουρκαλας και ο Παρασκευας Κυριακιδης ντυμμενος παπαδιστικα κρυφτηκε στο χωραφι με τις κολοκυθιες. Ενω και οι δυο απεφυγαν το σουργκουν, δεν εγινε το ιδιο και για τον Τρυφωνα και Κυριακη Μητσικογλου, που οντας στο σουργκουν θα πεθαναν απο τις κακουχιες κατα την πορεια στην ενδοχωρα της Μικρας Ασιας. Μια ημερομηνια που ειναι σημαδιακη και προδικαζει ποτε εγιναν αυτα, ειναι και η αφιξη του Κεμαλ Ατατουρκ τον Μαη στις 19 του 1919 στην Σαμψουντα και το ξεκινημα του Εθνικου Αγωνα των Τουρκων να διωξουν τους ξενους απο την Τουρκια.
Μια αλλη ημερομηνια σημαδιακη ειναι η 25 Ιουλιου του 1920, οταν ο Ελληνικος Στρατος αποβιβαστηκε στην Σμυρνη και επιασαν 8.000 Τουρκους στην Σμυρνη και τους εβαλαν στη φυλακη. Μπορει σαν αντιποινα αυτης της ενεργειας, οι Τουρκοι να αρχισαν τα σουργκουν στους Ελληνες και σε αλλες περιοχες της Τουρκιας κατα των Ελληνων.
Στα 1919 η 1920 ο Παρασκευας Κυριακιδης ητανε 14 με 15 χρονων. Κατα τις μαρτυριες της Μαρικας Τερζογλου ο Τρυφων και η Κυριακη Μητσικογλου εμεναν στον Οτμασα, ενα χωριο κοντα στο Νεπιεν. Ο Παρασκευας Κυριακιδης ειχε παει στο σχολειο και ειχε μαθει γραμματα, τελοιονοντας το αντιστοιχο Δημοτικο.
Μετα απο αυτο το κακο ο Παρασκευας Κυριακιδης βρεθηκε με την πρωτη ξαδελφη του Σεβαστη και πηγαν στο βουνο για να ξεφυγουν τους διωγμους. Εκει και με αλλους Ελληνες, κατω απο τους καπετανεους ανταρτες προσπαθουσαν να επιβιωσουν. Εκει εφτιαξαν μια καλυβα και ο Παρασκευας Κυριακιδης εφερνε τροφιμα και η Σεβαστη τα μαγειρευε σε αυτοσχεδια μαγειρικα σκευη. Η Σεβαστη πρεπει να ηταν ξαδελφη του Παρασκευα απο την μερια της μητερας του της Κυριακης Μητσικογλου, (Λαθος: ηταν κορη του Κυριακου Μητσικογλου, αδερφου των Τρυφωνα και Σαββα Μητσικογλου) (Λαθος: το γενος Ευφραιμιδου και επακολουθα ονομαζονταν Σεβαστη Ευφραιμιδου.)
Ο τροπος που κατορθονανε να βρουν τροφη ηταν περιπετειωδης. Οντας σε εξορια και κυνηγημενοι απο τις Τουρκικες αρχες ηταν συνεχεια στο ποδαρι. Οι καπεταναιοι κανανε συνεχεια επιδρομες στα σπαρτα και τα ζωα των γυρω περιοχων. Κανανε καρτερι κρυμμενοι καλα μεσα στην πυκνη βλαστηση οταν εβρισκαν κανενα βοδι να βοσκαη αφυλακτο, το πυροβολουσαν, το σκοτωναν και γρηγορα επι τοπου αλλοι απο αυτους πηγαιναν και τεμαχιζαν το σκοτωμενο βοδι επαιρναν ολα τα καλα κομματια και εξαφανιζονταν. Τα παιρναν πισω στον καταυλισμο τους, τα μαγειρευαν και τα ετρωγαν. Ετσι ο Παρασκευας Κυριακιδης καταφερνε να βρη τροφη και τα εφερνε στην Σεβαστη που τα μαγειρευε.
Ο Παρασκευας Κυριακιδης ηθελε να εχη μεγαλυτερη συμμετοχη στην ιεραρχια του καπετανατου και ζητουσε να του δωσουν οπλο, αλλα οι καπετανεοι δεν του εδιναν λογω του νεαρου της ηλικιας του και του μικρου δεματος του σωματος του πιστευανε πως δεν θα μπορουσε να ανταπεξελθη στις αναγκες του καπετανατου. Ενας απο τους καπετανεους ηταν και ο Λευτερ’ νταης που αργοτερα στην Ελλαδα, στην Χρυσουπολη Καβαλας γινανε γειτονες.
Αλλα ο Παρασκευας Κυριακιδης ειχε ενα σουγια δικο του που τον χρησιμοποιουσε προς μεγιστο οφελος κοβωντας κομματια τα ζωα που σκοτωναν οι καπετανεοι. Ενας αλλος τροπος που κατορθωναν να βρισκουν τροφη προερχονταν απο σπαρτα. Κοβανε σταχυα, παιρναν το σιταρι το αλεθαν με αυτοσχεδια αλετρια και κανανε ψωμι και ετρωγαν.
Μια φορα ειχαν κοψει σταχυα απο κριθαρι και αφου αλεσαν το κριθαρι το ζυμωσαν φτιαξαν πιττες και τα ψησαν πανω σε ντενεκε διπλα στην κοιτη ενος ποταμιου. Οταν πλεον ηταν ετοιμες ψημμενες ο Παρασκευας απο την βιασυνη και την πεινα του, μετα την πολυωρη αναμονη πηρε μια πιττα δαγκωσε με προσμονη της κορρεσης και η μπουκια του καθισε στο λαιμο καθως το ψημμενο κριθαρι ηταν σκληρο και δεν το μασησε καλα. Αρχισε να πνιγεται και να βηχη. Οι γυρω του τον χτυπησαν στην πλατη δυνατα για να βγαλουν την μπουκια απο την κριθαρενια πιττα απο τον λαιμο του δεν τα καταφεραν. Ο Παρασκευας αγωνιουσε, μετα βιας επαιρνε αναπνοη και προσπαθουσε να φτυση την μπουκια που ειχε κολλησει στον λαιμο αλλα εις ματην.
Οι υπολοιποι αποδεχτηκαν το μοιραιο, σταματησαν πλεον να προσπαθουν και συνεχισαν να τρωνε τις κριθαρενιες πιττες ασχολουμενοι με την δικη τους επιβιωση. Τον ειχανε για πεθαμενο, κατι το συνηθισμενο σ’ αυτες τις ημερες. Ο καθε ενας τους ειχε χασει συγγενεις και φιλους και ενας ακομη θανατος δεν ηταν παραξενο γεγονος.
Ο Παρασκευας αφεθηκε μονος του στην τυχη του και τα καταφερε τελικα να απεγκλωβιση τον λαιμο του και να φτυση την ενοχη μπουκια. Και αφου καταφερε να αποφυγη το μοιραιο, προσγειωθηκε σε μια αλλη πραγματικοτητα, της πεινας του που ηταν ακομη ακορεστη,κοιτωντας την πιττα που ακομη κρατουσε στα χερια του, αλλα αλοιμονο δεν ηταν αρκετη να κορεση την πεινα του και δεν υπηρχε αλλη πιττα καθως τις ειχαν φαει ολες οι αλλοι και ειχαν φυγει. Τελοιωσε την πιττα και πηγε να βρει τους αλλους.
Η ζωη στα βουνα δεν εμελλε να διαρκεση πολυ καθοσον οταν οι Τουρκοι χωρικοι αντιλαμβανονταν οτι υπηρχε ανταρτικο στα μερη τους εστελναν μηνυμα στην Τουρκικη χωροφυλακη και αυτοι εστελναν οπλισμενους αντρες, βρισκανε τους καταυλισμους που εφτιαχναν οι Ελληνες ανταρτες και καταστρεφαν εκαιγαν τα σπιτια και τις καλυβες αναγκαζοντας τους ανταρτες να φευγουν να πανε σε αλλα μερη.
Σε μια απο αυτες τις επιδρομες, οπως ελεγε η Ελευθερινα η γυναικα του Λευτερ’νταη, που αργοτερα εγιναν γειτονες με τον Παρασκευα Κυριακιδη στην Χρυσουπολη της Καβαλας, η Τουρκικη Χωροφυλακη εγινε αντιληπτη απο τους Ελληνες καπετανεους και ειχαν σημανει συναγερμο και εκκενωσαν τον καταυλισμο απ’ ολες τις γυναικες και τα παιδια και κρυφτηκαν στους κοντινους θαμνους. Αλλα υπηρχε μια γρια γυναικα που ηταν κατακοιτη και δεν μπορουσε να περπατηση. Την εβγαλαν εξω απο το σπιτι της, για να μην καη απο το ενδεχομενο φωτιας, την εκρυψαν καπου σε ενα θαμνο καλα, την σκεπασαν με κουβερτες για να μην κρυωνη και εφυγαν.
Ηταν χειμωνας και αρχισε να πεφτη χιονι πυκνο. Οι Τουρκοι εφθασαν στον ερημο καταυλισμο, εκαψαν κατεστρεψαν οτι βρηκαν και εφυγαν. Οταν γυρισαν πισω και τα βρηκαν ολα κατεστραμμενα η να καινε ακομα καμμενα η να καινε ακομη και το χιονι να εχη σκεπαση με ενα παχυ στρωμα τα παντα, και δεν μπορουσαν να βρουν την γιαγια αρχισαν να λενε οτι παει πεθανε η γιαγια, ακουσαν την γιαγια να λεη κατω απο το χιονι, οχι καλε εδω ειμαι.

20/07/2005 Μνημες: Παρασκευα Κυριακιδη Αφηγηση: Κουλας Καδογλου

Ο Παρασκευας Κυριακιδης δεν απεφυγε τον Τουρκικο στρατο. Τον πιασανε και τον βαλανε με αλλους Ελληνες σε ενα στρατωνα, ενα κισλα οπως τον ελεγαν οι Τουρκοι. Εκει ηταν στοιβαγμενοι ολοι οι Ελληνες νεοι αντρες που ειχαν πιασει οι Τουρκοι. Τα παραπηγματα του στρατωνα ηταν φτιαγμενα απο καδρονια κομμενα φρεσκα απο καβακια. Ηταν τοσοι πολλοι ανθρωποι στοιβαγμενοι μεσα στα παραπηγματα που απο τα χνωτα, την ζεστη και την υγρασια τα καδρονια βγαζαν βλαστους. Ξαναζωντανευαν.
Ο Παρασκευας Κυριακιδης δεν μπορουσε να ξαποσταση αναμεσα σε ολα αυτα τα σωματα και πηγαινε στον αχυρωνα του κισλα για να κοιμηθη τα βραδυα μονος του. Κοιμοτανε στο χωμα αλλα αυτο ηταν το λιγοτερο καθοσον ηταν γεματο ψειρες. Με μια σκουπα, σκουπιζε τις ψειρες απο ενα μερος το καθαριζε και επεφτε να κοιμηθη. Αλλα οι ψειρες μαζευονταν παλι και τον ξυπναγαν αγρια με τα τσιμπηματα τους. Σηκωνονταν, ξανασκουπιζε και κοιμονταν ξανα μεχρι την επομενη φορα.

20/07/2005 Μνημες: Σοφιας Μητσικογλου Αφηγηση: Κουλας Καδογλου

Ο Ομηρος Μητσικογλου, ανηψιος του Σαββα και Τρυφωνα Μητσικογλου ειχε φυγει απο την Παφρα πριν το 1912 για την Ελλαδα. Οντας στην Ελλαδα καταταγηκε στον στρατο και δεν γυρισε ποτε πισω στην Παφρα. Βρισκομενος μεσα στον στρατο προεβλεπε την καταστροφη που θα ερχοταν γι’ αυτο και σε ενα γραμμα στον θειο του τον Σαββα Μητσικογλου το 1912, τον προετρεψε να παρη ολα τα πραγματα του και οσους απο τους συγγενεις μπορουσε και να κατεβουν στην Ελλαδα. Ο Σαββας Μητσικογλου ειχε την οικονομικη επιφανεια για να κανη κατι τετοιο, αλλα δεν το εκανε.

20/07/2005 Μνημες: Σοφιας Μητσικογλου Αφηγηση: Κουλας Καδογλου

Ο Σαββας Μητσικογλου ηθελε να προστατεψη την κορη του Σοφια Μητσικογλου απο το σουργκουν (οδοιπορια στα ενδοτερα της Τουρκιας με σκοπο την εξολοθρευση Ελληνων απο τις κακουχιες) που ετοιμαζαν οι Τουρκοι, λεπτοκαμωμενη καθως ηταν δεν θα αντεχε απο την κακομεταχειρηση. Για αυτο το γεγονος ειχε συνεννοηθη με μια φιλη Τουρκαλα, επ’ αμοιβης να την κρυψη στο παταρι του σπιτιου της. Η συνεννοηση θα εγινε πριν την μοιραια συναντηση με τον Αλεκο τον ανταρτη και το κρυψιμο της Σοφιας στο παταρι της Τουρκαλας μετα το συμβαν με τον ανταρτη και πριν η μετα τον ατυχο θανατο του Σαββα Μητσικογλου.
Αμεσο κινδυνο ειχε και ο Παρασκευας Κυριακιδης τον οποιο η Σοφια Μητσικογλου εντυσε παπαδιστικα για να αποφυγη την καταταγη του σαν φανταρος στον Τουρκικο στρατο και την συμμετοχη στο σουργκουν. Ο Παρασκευας Κυριακιδης καταφερε να ξεφυγη κρυμμενος σε ενα κτημα με τεραστιες κολοκυθιες . Το κρυψιμο της Σοφιας Μητσικογλου και του Παρασκευα Κυριακιδη θα εγινε μετα το 1916 οποτε εφυγαν οι Ρωσσοι απο την Σαμψουντα.
Επειδη ο Παρασκευας Κυριακιδης γεννημενος στο 1905 θα ηταν σε στρατολογησιμη ηλικια γυρω στα 15 με 16 χρονων, δηλαδη 1905 συν 15 στα 1920, μπορει να σηματοδοτη και τον θανατο του Σαββα Μητσικογλου σ’αυτην την χρονολογια. Περα απο αυτα η Κουλα Καδογλου δεν ανεφερε τους γονεις του Παρασκευα Κυριακιδη να ειναι αναμεμοιγμενοι στο κρυψιμο και ντυσιμο του με παπαδιστικα για να αποφυγη το φανταριλικι πραγμα που δειχνει οτι δεν ηταν εν ζωη την περιοδο αυτη.
Την Σοφια Μητσικογλου λοιπον την εκρυψε στο παταρι του σπιτιου της η Τουρκαλα και καθημερινα της εσπρωχνε το φαγητο και οπως ελεγε και η ιδια αρχιζε να παχαινη. Εμεινε στο παταρι για 2-3 μηνες, κλεισμενη σε ενα στενο χωρο και στα σκοτεινα. Η Τουρκαλα ηταν μονη της στο σπιτι με τα μικρα παιδια της καθως ο αντρας και οι αλλοι αντρες ηταν στο στρατο.
Ζωντας ολο αυτο το χρονικο διαστημα σε ενα στενο σκοτεινο χωρο ηταν αβασταχτο και εσπρωξε την Σοφια Μητσικογλου στο απενενοημενο επιχειρημα να βγη εξω να περπατηση να ξεμουδιαση να ξεφυγη απο την κλεισουρα. Ετσι ντυθηκε σαν μουσουλμανα εβαλε και φερετζε και βγηκε εξω για να δη τα αποτελεσματα των διωγμων των Τουρκων.
Το πατρικο ηταν αδειο, κατεστραμμενο με τα πραγματα τους σκορπισμενα στους δρομους, τους τοιχους με εντονα τα ιχνη της προσπαθειας ανωνυμων ανθρωπων να βρουν λιρες και αλλα περιουσιακα στοιχεια του Σαββα Μητσικογλου.
Χωρις οπωσδηποτε επιτυχια καθως η Σοφια Μητσικογλου ειχε μαζι της ολα τα περιουσιακα στοιχεια, πεντολιρα χρυσα ραμμενα σε ενα παπλωμα, που της ειχε δωσει ο Σαββας Μητσικογλου για να ξαποσταινη και να την ζεσταινη. Η καταστροφη ηταν γενικη, κανενας Ελληνας δεν υπηρχε γυρω και μακαβρια αποδειξη της μοιρας καποιων απο αυτων βρισκοταν στα στοματα των σκυλων που γυρνουσαν γυρω-γυρω με κομμενα δακτυλα και χερια που κοπηκαν απο τα νεκρα σωματα απο τους Τουρκους, για την αφαιρεση δακτυλιδιων, αφημμενα εδω και εκει, εδεσματα για την κορεση της πεινας των σκυλων.
Η Σοφια Μητσικογλου γυρισε πισω στο παταρι της μουδιασμενη. Ο πατερας ηξερε, ειχε πεθανει και του εκαναν την κηδεια κανονικα. Δεν βρηκε την μητερα της Δεσποινα Μητσικογλου και αγνοουσε την τυχη του αδελφου της Ιορδανη Μητσικογλου και του ξαδερφου της Παρασκευα Κυριακιδη και αλλων συγγενων. Ητανε μονη.
Ο αντρας της Τουρκαλας γυρισε απο τον στρατο και μεσα στις χαρες της οικογενειας για την επιστροφη του απο τον πολεμο, που τα παρατηρουσε απο την κρυψωνα της στο παταρι, τον ακουσε να ρωταη την γυναικα του την Τουρκαλα, που ειναι η γκιουζελ η Ελληνιδα και αν ειναι ακομη κρυμμενη στο παταρι.
Αισθανωμενη οτι ηταν πλεον μονη και οτι δεν μπορουσε να μεινη στη Παφρα ακομη περισσοτερο επρεπε να βρη ενα τροπο να φυγη. Με την βοηθεια της Τουρκαλας βρεθηκε μια οικογενεια ενος Τουρκου αξιωματικου που πηγαινε στην Κωνσταντινουπολη και πηγε μαζι τους σαν υπηρετρια ντυμμενη ακομη στα μουσουλμανικα, παιρνοντας μαζι της το παπλωμα που ειχε τα χρυσα πεντολιρα ραμμενα στα σπαργανα του.
Φθανοντας στην Κωνσταντινουπολη και οντας μονη, για να ζηση, αγοραζε διαφορα μικροπραγματα και τα μεταπουλουσε στις γειτονιες της Κωνσταντινουπολης. Την πραμματεια της την ειχε στοιβαγμενη σε ενα μποχτσα, σαν μποχτσατζης, οπως της ελεγε αργοτερα, οταν πια βρεθηκαν παλι με τον αδερφο της Ιορδανη Μητσικογλου, στο Παριακλι της Καβαλας.

20/07/2005 Μνημες: Σοφιας Μητσικογλου Αφηγηση: Κουλας Καδογλου

Ο Τρυφων και η Κυριακη Μητσικογλου ζουσαν στην Επιεν χωριο της Παφρας αλλα αργοτερα και πριν τις επιδρομες των Τουρκων μετακομισαν στην Παφρα, κοντα στον αδελφο του τον Σαββα Μητσικογλου. Αμα θεωρησουμε τα πραγματα συμφωνα με την διηγηση της Κουλας Καδογλου, αυτο θα πρεπει να εγινε σε εποχες πιο ηπιες, οπως κατα το 1912-1916 με την παρουσια των Ρωσσων στην Σαμψουντα και ισως πριν το 1912 οποτε οι καταστασεις ηταν πιο ομαλες. Την ηπιοτητα των καταστασεων φανερωνει και η ιστορια για τον χαρακτηρα της Κυριακης που ηταν ενας αυθορμητος και αποφασιστικος ανθρωπος, καθως εκπληρουσε την οποια επιθυμια της χωρις δευτερη σκεψη, ασχετα με το καταλληλο η ακαταλληλο του τοπου η χρονου. Ετσι αν ηταν αργα το βραδυ αλλα της ερχοταν η επιθυμια να φαη κοτα, θα εσφαζε μια κοτα, θα την εψηνε και θα την ετρωγε. Αυτη η δραστηριοτητα της Κυριακης αναφερεται απο την Σοφια Μητσικογλου, καθοσον ο πατερας της, καλεσμενος της Κυριακης, ερχοταν αργα το βραδυ με μια οδοντογλυφιδα στο στομα, φανερα χορτασμενος.

20/07/2005 Μνημες: Σοφιας Μητσικογλου, Ιορδανη Μητσικογλου Αφηγηση: Κουλας Καδογλου

Ο Σαββας Μητσικογλου ειναι ο αδελφος του Τρυφωνα Μητσικογλου. Εμενε στην Παφρα. Ο Τρυφωνας Μητσικογλου εμενε σε ενα χωριο της Παφρας στο Επιεν σε αποσταση απο Χρυσουπολη στο Μαργαρη (η Μακρυχωρι). Αργοτερα ηρθε και εμεινε στην Παφρα. Ο Σαββας Μητσικογλου ειχε τουλαχιστον δυο παιδια την Σοφια Μητσικογλου και τον Ιορδανη Μητσικογλου.
Σημειωση:
Ο Αλη Γκαλιμπ ηταν Καιμακαμης του Τσαρσαμπα το 1918 τον Οκτωμβριο, που σημαινει οτι ηταν Καιμακαμης της Παφρας το 1916. Επομενως ηταν το 1916 που κατεστρεψε την περιοχη της Παφρας και εστειλε εξορια στην Κασταμονη ολους τους αντρες απο 14 μεχρι 90 χρονων. Αυτη η επισυμανση σηματοδοτει και μερικα γεγονοτα που αναφερει η Κουλα Καδογλου και η Μαρικα Τερζογλου. Επομενως , το κρυψιμο της Σοφιας Μητσικογλου, του Παρασκευα Κυριακιδη καθως και ο χαμος του Τρυφωνα Μητσικογλου και της Κυριακης Μητσικογλου θα εγιναν με αυτη την γενικη καταστροφη της Παφρας γυρω στο 1916. Επομενως ο Τρυφωνας Μητσικογλου θα πρεπει, τουλαχιστον να ειχε σταλει στην Κασταμονη με τους υπολοιπους Ελληνες.
Σημειωση:
Ο Καιμακαμης της Παφρας το 1918 ηταν ο Αλβανος Χακκι Μπεη. Επομενως η κατασταση στην περιοχη θα πρεπει να ηταν επακολουθο της δρασης αυτων των Αλβανων που τρομοκρατουσαν την περιοχη και εξυπηρετουσαν τα σχεδια των Τουρκων, που ηθελαν μεν να εξολοθρευσουν τους Ελληνες, αλλα δεν ηθελαν να φαινεται οτι το κανουν το ιδιο το επισημο κρατος. Ηταν αυτη η επικρατουσα κατασταση που εσπρωξε τον Παρασκευα Κυριακιδη να παη στο βουνο, μαζι με την ξαδελφη του Σεβαστη Ευφραιμιδου και τους αλλους Ελληνες.
Ο Σαββας Μητσικογλου πεθανε οταν ο Ιορδανης Μητσικογλου ηταν 8 χρονων και η Σοφια Μητσικογλου ηταν 16-17 χρονων. Το πως εγινε διηγηθηκε η Σοφια Μητσικογλου και ο Ιορδανης Μητσικογλου. Η Σοφια Μητσικογλου ηταν μια ομορφη κοπελλα και την αρεσε ενας αρχι-ανταρτης ο Αλεκος. Το ανταρτικο θα ειχε αρχισει οταν θα φυγανε οι Ρωσσοι το 1916 και ειχαν γυρισει παλι οι Τουρκοι και αρχισαν τους διωγμους. Ο Αλεκος ο ανταρτης λοιπον κατεβηκε στην Παφρα και πηγε στο σπιτι του Σαββα και ζηταγε να του προμηθεψει περιστροφα για το ανταρτικο. Αλλα ο κυριος λογος ητανε να παρη την Σοφια Μητσικογλου μαζι του πανω στα βουνα.
Ο Σαββας Μητσικογλου ητανε αρκετα πλουσιος , εξ’ ου και ο λογος γιατι ο Αλεκος χρησιμοποιησαι σαν προφαση την προμηθεια περιστροφων απο τον Σαββα Μητσικογλου. Ειχε κοπαδια απο πολλα ειδη ζωων και χρησιμοποιουσε αλλους ανθρωπους για την περιποιηση τους. Παρ’ ολο που δεν εβλεπε τα κοπαδια που ειχε (κατα τα λεγομενα της Κουλας Καδογλου) τις σφραγιδες απο τα ζωα που ειχε.
Ο Σαββας Μητσικογλου δεν ειχε τα περιστροφα που ζηταγε ο ανταρτης Αλεκος αλλα ηταν προθυμος να του δωσει χρηματα για να τα αγορασει ο Αλεκος. Ο Αλεκος τοτε αλλαξε και τον ρωτησε που ειναι η Σοφια.
Η Σοφια Μητσικογλου ηταν κρυμμενη απο τον Σαββα Μητσικογλου στο παταρι του σπιτιου, απο οπου μεσα απο μια χαραμαδα εβλεπε τι γινοταν απο κατω μεσα στο δωματιο. Ο Σαββας Μητσικογλου αρνηθηκε να πη στον Αλεκο που ειναι η Σοφια η προφασισθηκε οτι ειναι σε καποιο αλλο μερος μακρυα. Ο Αλεκος αρχισε να βασανιζει τον Σαββα Μητσικογλου με ενα πυρακτωμενο σιδερο (μασια η κατι αλλο) αλλα ο Σαββας συνεχιζε να αρνειται να του αποκαλυψη που ειναι η Σοφια. (Λογικο ειναι να δεχτουμε, οτι ο βασανισμος ηταν επακολουθο της αρνησης του Σαββα να φανερωσει που ειχε κρυψει την Σοφια).
Ο Αλεκος τοτε πηρε την πυρακτωμενη σιδερενια βαση που βασταγε την χυτρα πανω στην φωτια, και την περασε σαν κολλαρο πανω στο κεφαλι του Σαββα. Η Σοφια παρ’ ολο που τα εβλεπε ολα αυτα, δεν εβγαλε φωνη απο εκει που ηταν κρυμμενη, αν και μπορουσε, για να σταματηση τα βασανιστηρια του πατερα της και επομενως να παη στα βουνα με τον Αλεκο.
Ο Ιορδανης Μητσικογλου που τοτε ηταν 8 χρονων και απο την πλευρα του αγωνιουσε για την τυχη του πατερα του, πηρε ενα περιστροφο που το ειχαν κρυμμενο και απειλησε τους ανταρτες αλλα του το πηραν απο τα χερια του.
Ο Ιορδανης Μητσικογλου αργοτερα κατηγορουσε την αδελφη του Σοφια για αστοργια γιατι θα μπορουσε να σταματησει ολο το κακο αμα το ηθελε. Η Σοφια Μητσικογλου εφερε σαν αιτια οτι ο Αλεκος, που πριν να γινη ανταρτης εμενε στην Παφρα, ξενοκοιταζε αλλες κοπελλες και για αυτο δεν τον ηθελε.
Ο Σαββας Μητσικογλου πεθανε μετα απο μια εβδομαδα απο τα τραυματα που του δημιουργησε η πυρακτωμενη βαση. Η κηδεια του προλαβαν και εγινε κανονικα, καθ’ οσον λιγο αργοτερα αρχισαν οι διωγμοι απο τους Τουρκους και πολλοι Ελληνες σκοτωθηκαν χωρις να εχουν την δυνατοτητα η πολυτελεια κανονικης ταφης.

20/07/2005 Μνημες: Σταυρουλα Τυριακιδου η Τυρικιαδου Αφηγηση: Ευθυμιας Κυριακιδου

Θα πρεπει να ηταν μετα το 1917 οταν οι Ρωσσοι ειχαν φυγει απο την Σαμψουντα και ειχαν εισβαλει παλι οι Τουρκοι και υπηρχε πεινα και πολυ λιγες τροφες. Η Σταυρουλα Τυριακιδου θα πρεπει να ηταν γυρω στα 10 χρονων πανω κατω οταν ηταν σε ενα σπιτι και περιμενε να ετοιμαστει το φαγητο που εβραζε μεσα στην χυτρα και ειδε το τι εβραζε μεσα στην χυτρα. Ηταν το χερι ενος μικρου παιδιου.

Περιοχη Σαμψουντα, μετα που φυγαν οι Ρωσσοι το 1916 και ειχαν ερθει οι Τουρκοι. Σε ενα σπιτι στο χωριο που οι Τουρκοι κανανε εφοδο για να βρουνε Ελληνες κρυμμενους, ειχανε βαλλει τα παιδια σε εναν φουρνο, (χτισμενο εξω απο το σπιτι, θολωτο με μια μικρη τρυπα για να βαζουνε το ψωμι για το ψησιμο) να τα κρυψουν απο τους Τουρκους ενω οι ιδιοι οι μεγαλοι ετρεξαν να κρυφτουν σε μερη εξω απο το χωριο. Οταν εφυγαν οι Τουρκοι και γυρισαν πισω στο χωριο βρηκαν τα παιδια πεθαμενα μεσα στον φουρνο απο την ασφυξια. Η Σταυρουλα Tυριακιδου θα ηταν γυρω στα 10 χρονων

20/07/2005 Μνημες: Παρασκευα Κυριακιδη Αφηγηση: Ευθυμιας Κυριακιδου.

Ο Τρυφων Μητσικογλου και η Κυριακη Ευφραιμιδου θα γεννηθηκαν γυρω στα 1885 (γιατι ο Παρασκευας Κυριακιδης γεννηθηκε το 1905). Η Κυριακη θα λεγεται Ευφραιμιδου γιατι υπαρχει ενας ξαδερφος του Κυριακου Κυριακιδη στην Ξανθη απο την πλευρα της Κυριακης Ευφραιμιδου. Ο Τρυφων Μητσικογλου εζησε στην περιοχη της Παφρας, στο χωριο Καραπουρναρ η Γαραπουρναρ που σημαινει μαυρο πουρναρι.
Ο Παρασκευας Κυριακιδης ειχε μια πρωτη ξαδελφη, το ονομα Σεβαστη. Ο Τρυφων Μητσικογλου και η Κυριακη Μητσικογλου, το γενος Ευφραιμιδου, απεβιωσαν πριν την ανταλλαγη το 1922, οταν ο Παρασκευας Κυριακιδης ηταν 17 χρονων (1922-1905=17). Εμεινε ορφανος πριν το 1922.
Η Παφρα και η Σαμψουντα ειναι κοντα και απο το 1912 μεχρι το 1916 οι Ρωσσοι ειχαν καταλαβει την περιοχη της Σαμψουντας και κατα πασα πιθανοτητα και την περιοχη της Παφρας. Δηλαδη μεχρι το 1916 η περιοχη βρισκονταν σε κατασταση ηρεμιας και οτι εγινε κατα των Ελληνων απο τους Τουρκους, θα εγινε κατα την εποχη απο 1916 μεχρι 1922. Ο Παρασκευας Κυριακιδης ηταν 11 χρονων (1916-1905=11) τοτε.
Σημειωση:
Εαν οι Ρωσσοι ειχαν καταλαβει την περιοχη απο το 1912 μεχρι το 1916, ειναι ευλογο να δεχτουμε οτι οι διωξεις απο τους Τουρκους ελαβαν χωρα απο το 1912 μεχρι το 1916, και απο το 1916 μεχρι το 1922 υπηρχε σχετικη ηρεμια. Αυτο συμφωνει και με τα λεγομενα στην προηγουμενη παραγραφο, οσον αφορα τον θανατο των γονεων του Παρασκευα Κυριακιδη που εγινε πριν το 1922, και κατα πασα πιθανοτητα το 1916 συμπιμπτωντας με τον διωγμο των Ρωσσων απο τους Τουρκους.
Ο Παρασκευας Κυριακιδης εζησε μαζι με την Σεβαστη, την Σοφια και την Ταμαμα που ηταν ξαδελφες του. Ο Παρασκευας Κυριακιδης ηταν υπηρετης σε ενα σπιτι Τουρκου αστυνομικου λιγο πριν το 1922 και εμαθε για την ανταλλαγη του 1922 κατα τυχη και αποφασισε να φυγη απο τον Τουρκο οταν ηταν 17 χρονων για να παει κατω στο Κουσαντασι για να ανεβει σε πλοιο και απο εκει στην Ελευσινα.
Η Παφρα και η Σαμψουντα ηταν κοντα, σαν Καβαλα και Ξανθη και γυρω στο 1912 οι Ρωσσοι ειχαν ερθει και ειχαν καταλαβει την περιοχη και γυρω στο 1916 εφυγαν και μαζι τους πηραν και Ελληνες. Μεσα σε αυτους ηταν και η Αθηνα το γενος Αμαραντιδου, αδελφη της Σταυρουλας Τυρικιαδου, που ζουνε τωρα στην Ρωσσια.
Ο Τρυφων Μητσικογλου και η Κυριακη Ευφραιμιδου πρεπει να πεθανανε μεταξυ 1916 και 1922, οταν ηταν γυρω στα 30 με 40 χρονων (1916 -1885 = 31, 1922-1885 = 37) οταν αρχισαν οι διωξεις απο τους Τουρκους και οι Ελληνες αναγκαστηκαν να κρυβωνται πανω στα βουνα.
Η αιτια μπορει να ειναι μια απο τις εξης δυο εκδοχες:
1η εκδοχη: οι Τουρκοι κανανε επιδρομες στα Ελληνικα σπιτια και σκοτωνανε οσους βρισκανε μεσα
2η εκδοχη: οντας πανω στα βουνα δεν ειχαν τροφη για να ζησουν και αρκετοι πεθαναν απο την πεινα.